مقاله ای از آذر یزدی که پس از 15 سال پیدا شد

حسین مسرت

اخیرا در بین نامه های آقای دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن، مقاله ای دیده شده که زنده یاد آذر یزدی در سال 1374در نقد کتاب کتاب شناسی میبدی ، پژوهش نگارنده برای مجله هستی فرستاده که در نوبت چاپ بوده است و مجله هستی هم تعطیل شد . تا این که چندروز پیش بنابر لطف جناب دکتر اسلامی این مقاله بدستم رسید و اکنون در این جا درج می شود:

کتابشناسی میبدی

کتابشناسی میبدی ، پژوهش و نگارش : حسین مسرّت ، از انتشارات کنگره ی میبدی ،

8 + 222 ص ، چاپ یزد ، بهار 1374 .

کنگره ی بزرگداشت میبدی ، صاحب تفسیر عظیم کشف الاسرار در نهصدمین سال تألیف این اثر گرانقدر و پس از گذشت چهل سال از نخستین چاپ آن به همّت مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دستیاری اداره ی کلّ فرهنگ و ارشاد اسلامی یزد وهمکاری جمعی از اساتید، محققّان و استقبال لایق مردم یزد و میبد در اردیبهشت سال جاری در شهر میبد برگزار شد که گرچه نظایر این مراسم را درباره ی عدّه ای از مفاخر علم و ادب و فرهنگ ایران اسلامی در سالهای اخیر دیده بودیم و بعد از این هم شاهد نظایر این امور حیات بخش خواهیم بود ؛ امّا براستی شهر میبد زادگاه این عارف ربّانی تاکنون برپایی چنین جشن فرهنگی باشکوه را به یاد نداشت .

در سراسر جهان ، فضل و بزرگواری دانشمندان و هنروران اهل معنی و صاحبان آثار خیر در این است که علاوه بر آنچه خودشان همواره در خور قدرشناسی و سپاسداری دانشوران هستند ؛ حتّی بعد از روزگاران دراز می توانند شهری و کشوری را دوباره و چند باره قرین شعف وشرف و افتخار بسازند و گرد و غبار بی توجّهی دیرینه سال را از محیطی فرهنگ ساز و مردمی دورمانده از مواهب شناخت لایق بزدایند و آیندگان را به کوشش بیشتر در اعتلای فرهنگ و ساختن جامعه ای زنده تر و پویاتر یاری برسانند .

ضمن برنامه هایی که از آغاز این جشن فرخنده علاوه بر مراسم حضوری و فراخوانی مقالات تحقیقی در نظر گرفته شده بود ، یکی هم طبع و نشر چند کتاب اطلاع رسان در کنگره بود تا غایبان و سایر علاقه مندان را درهر کجا هستند ، در این امر شرکت دهد و فواید برپایی کنگره را برای دوستداران دانش و معرفت ، دستیاب و جاودانه سازد و این کتابها یا همزمان با جریان کنگره یا یکی دو هفته دیرتر منتشر شد که یکی از آنها هم مجموعه 27 مقاله ی پر محتوای مندرج در مطبوعات پیشین است درباره ی کشف الاسرار میبدی که دسترسی به آنها برای عموم بسیار دشوار بوده و به نام « زبان اهل اشارت » به همّت دکتر جلالی پندری در یک جا جمع شده و راقم این سطور که در شمار احبّ الصالحین و از فیض حضور در کنگره بی نصیب بودم مترصد پیدا کردن این کتابها بودم ، امّا تنها یکی از این کتابها را به دست آوردم که کتابشناسی میبدی است و دارای شماره چهار از این سلسله انتشارات است و دیدار این کتاب ،چنان خوشحالم کرد که نتوانستم از یاد آن در این مختصر خودداری کنم .

به گمان حقیر، کتابشناسی میبدی از چند جهت در میان کتابشناسی های مختلف مربوط به شخصیّت ها نمونه ای ممتاز است : یکی اینکه کتاب از باب خودنمایی یا کتابسازی تهیّه نشده ، بلکه اثری عاشقانه و عالمانه است و از سراسر مندرجات آن، این معنی آشکار است . دیگر اینکه تمام مندرجات کتاب ، مستند و دارای ارجاع به مآخذ و منابع تحقیقی است . دیگر اینکه در آن از هیچ نکته ی دانستنی درباره ی میبدی و کنگره فروگذار نشده . دیگر اینکه کتابهای مذکور در کتابشناسی دارای شرح تحلیلی توصیفی است و تنها به ذکر معلومات پشت جلدی قناعت نشده . دیگر اینکه مؤلّف در محیط کتاب و کار کتاب و کتابشناسی پرورش یافته و به درستی با زیر و بم کار کتابشناسی آشنا و صاحب صلاحیّت فنّی است . و بهترآنکه به جای کلیّات ، فهرستی مختصر از مندرجات کتاب را یادآور شوم .

کتابشناسی میبدی پس از دیباچه و مقدّمات دارای فصول متعدّدی است از این قرار :

1- زندگانی میبدی با کلیّه معلومات معتبری که دستیاب بوده.

3- کتابشناسی میبدی که همه ی تألیفات مربوط به موضوع از آثار میبدی و منابع دیگر خطّی و چاپی و پایان نامه ها و حتّی اشارات متون و مقالات مطبوعه را شامل است .

ارزش و اهمیّت کتابشناسی میبدی ،بسیار بیش از این است که در این مختصر اشاره شد و بیم از تطویل، مانع بیان جزئیات در این نوشته است . جای آن است که خواستاران چنین کتابی اگر بتوانند زودتر آن را تهیّه کنند.زیرا کتاب فقط در یک هزار نسخه چاپ شده و قطعاً بزودی نایاب خواهد شد .همچنین شایسته است اهل فضل برای این کتاب راهنما و نمونه در نوع خود که همه ی اصول تحقیق در آن رعایت شده ، آفرین نامه های لایق بنویسند تا این نوشته ی ناچیز بوسیله ی کسی که خود اهل فن نیست و فقط یک کتابدوست و کتابخوان عادی است ؛ تنها آفرینی نباشد که آن مغفّل کرد .

با همه اینها نکته ی قابل تامّل این است که هرگاه آثار میبدی که نوع خطّیو چاپی آن در چند فصل جداگانه ذکر شده ،همه در یک فصل به ترتیب الفبا تنظیم شده و همه گفتنی ها در ذیل نام کتابها یکجا جمع آمده بود، مراجعه به آن ها برای غیر اهل فن آسانتر بود ، ضمناً شاید با همین هزینه ممکن بود تیراژ چاپ کتاب بیشتر شود، یا چهل صفحه صرفه جویی شود و قیمت کتاب ارزانتر تمام شود .

مهدی آذر یزدی

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا